Gümrük Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır? Muafiyet Koşulları Nelerdir?

Gümrük Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır? Muafiyet Koşulları Nelerdir?

Gümrük vergileri, bir eşyanın ithalatında yani yurtdışından getirilmesinde, ya da bir malın yurt dışına gönderilmesinde yani ihracatında alınan vergilerdir.

Dolayısıyla, ithalatta ve ihracatta alınan tüm vergiler, gümrük vergileri olarak tabir edilir.

İhracat vergisi diyoruz, çok az da olsa bazı ürünlerden ihracat sırasında vergi alınabilir. Yani siz o ürünleri yurt dışına satarken bir tür ihracat vergisi ödersiniz.

Yurtdışından bir ürün getireceğim, vergi ödemek zorunda mıyım yoksa vergi ödemeden getirebilir miyim, bu mümkün müdür?

Eğer vergi ödeyeceksem, ne kadar vergi ödeyeceğim… 

Bu yazımızda bu konular üzerine detaylı incelemeler yapacağız.

Gümrük Kanunu’nda geçen bir kısım eşyalar dışında, yurtdışından gelen her şey belirli oranlarda gümrük vergilerine tabidir. O eşyalar da gümrük vergisinden muaf eşyalar olarak kabul edilir.  

Bu vergilerin ve muafiyetlerin belirlenmesi de aslına bir bakıma yurtdışından nasıl eşya getirdiğimize göre değişir. 

Yurtdışından temelde 3 şekilde eşya getiririz:

1. Yurtdışından normal ticari yolla ithalat işlemi yaparak yani gümrük idaresinde bir beyan düzenlemek suretiyle,
2. Veya hızlı kargo taşımacılığı vasıtasıyla,
3. Veya yolcu beraberinde getirmek suretiyle,

Yurtdışından normal ticari yolla eşya getirilmesi esnasında ödenecek vergiler, her yıl yayımlanan ithalat rejim kararı ekinde yer alan listelerde bulunur.

Eğer ticari miktar ve mahiyette eşyayı, hızlı kargo yoluyla hem de yolcu beraberi getiriyorsak, yine bu bahsettiğim ithalat rejim kararı ekindeki listelerdeki vergi oranlarına tabiyiz demektir.

Herkesin merak ettiği bir konu vardır. Hızlı kargo veya yolcu beraberi eşya getirirsem, gümrük vergisi mutlaka öder miyim?

Eğer bu yollarla getirdiğiniz eşya ticari miktar veya mahiyette değilse, verginin daha az ödendiği veya vergiden muaf tutulduğu durumlar vardır: 

• Hızlı kargo ve yolcu beraberi eşyalarda belirli değerin altındaki veya bir kısım eşyaların getirilmesinde gümrük vergisi muafiyeti vardır, yani gümrük vergisi ödenmez.
• Ancak belirlenen değerin üzerinde bir değerde eşya getiriyorsak o zaman gümrük vergisi ödemek zorunda kalırız.

Gümrük Vergisi Muafiyeti Hangi Ürünlere Hangi Koşullarda Sağlanır?

Güncel mevzuata göre,

• Bir kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen, bedeli gönderi başına toplam 150 €’yu geçmeyen kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayına muafiyet tanınır.

Bir başka örnek verecek olursak,

• Yolcu beraberi hediyelik eşyalar için muafiyet sınırı 430 €’dur.

Yani bir yolcu yanında 430 €’nun altında olmak kaydıyla hediyelik eşya getirirse, vergiden muaftır.

• Yanınızda getireceğiniz alkollü ürünlerde, alkol derecesi %22’yi aşan içkilerde 1 lt., %22’nin altında olanlarda ise 2 lt. alkollü içkiyi gümrük vergisi olmadan getirme hakkınız bulunmaktadır.

• Aynı şekilde 3 yılda 1 defa olmak üzere, 1 adet cep telefonu getirebilirsiniz.
• 600 ml.’yi geçmeyecek şekilde parfüm, kolonya vb. ürünleri gümrük vergilerinden muaf bir şekilde getirebilirsiniz.

Gümrük Vergileri Nelerdir?

Gümrük vergileri, sadece gümrük vergisinden oluşmaz, 15 tane vergi türü gümrük vergileri tanımı içinde yer alır: Örnek olarak ithalatta alınan KDV ve ÖTV, toplu konut fonu, KKDF vs. gümrük vergileri içerisinde yer alır.

Aşağıdaki tabloda bu vergilerin neler olduğunu görebilirsiniz.

Bir vergi türünün, gümrük vergileri tanımı içinde yer almasında temel kriter, takibi ve tahsilinin gümrük idaresince yapılıyor olmasıdır.

Gümrük Vergileri Nasıl Hesaplanır?

Her ne kadar gümrük vergilerinin hepsi bir tanım içerisine alınmış olsa da gümrük vergilerinin hepsinin aynı hesaplanması söz konusu değildir.

Öncelikle gümrük vergisinden başlayabiliriz. Gümrük vergisi, eşyanın mal bedeli, navlun ve sigortasının toplamı olan CIF kıymet üzerinden alınır.

Örneğin malın değeri 50.000 $ ise, navlun 3.000 $, sigorta 2.000 $ ise gümrük vergisinin matrahı (50.000 + 3.000 + 2.000) 55.000 $ olur.

Matrah demek vergi borcunun hesaplanmasına esas alınacak değer demektir.

Eğer malın gümrük vergisi oranı %20 ise, malın değeri yani cif kıymeti 55.000 $ ise ki buna matrah diyoruz, gümrük vergisi (55.000 x 0.20) 11.000 $ demektir.

Peki bütün gümrük vergileri CIF kıymet üzerinden mi alınır veya hepsinin matrahı CIF kıymet midir diye sorarsak, cevabı hayırdır. Matrah vergi türüne göre değişir.

Örneğin, Katma değer vergisinde matrah, gümrük beyannamesinin tesciline kadar yapılan bütün masraflar, vergiler, kur farkı ve fiyat farkının toplamıdır.

Verdiğimiz örnekten hareketle, eşyanın CIF kıymeti 55.000 $ ise, gümrük vergisini de 11.000 $ olarak hesapladık. 55.000 + 11.000 toplamı 66.000 $ ithalatta alınan katma değer vergisinin matrahıdır.

Eğer KDV oranı %18 ise, 66 binin %18’i 11.800 $ eder.

Unutulmamalıdır ki, KDV’nin matrahına sadece mal bedeli ve gümrük vergisi değil, ithalat beyannamesinin tescil edilmesine kadar alınan tüm vergiler ve masraflar girer.

Burada adeta verginin vergisi alınmaktadır diyebiliriz.    

Aşağıda inceleyebileceğiniz tabloda gümrük vergilerinin her birinin matrahı yazılı. Buna bakarak hangi vergide neyin matrah alındığını görebilirsiniz.

Gümrük vergileri içinde en ilginç matrah hesaplaması özel tüketim vergisine (ÖTV) aittir.

Özel tüketim vergisinde matrah hesaplaması şöyle yapılır.

Özel tüketim vergisinin matrahı kdv matrahıdır.

Yani beyanname tesciline kadar yapılan tüm harcama masraf ve vergilerin toplamıdır. Ancak ÖTV’nin aynı zamanda KDV’si de tahsil edilir.

Örnek vermek gerekirse:

100.000 $ değerinde bir malın (ÖTV’ye tabi) gümrük vergisi oran %10 diyelim, KDV’si %18 diyelim, ÖTV oranı da %50 diyelim.

100.000 $ olan malın gümrük vergisi (100.000 x 0.10) 10.000 $’dır. ÖTV’si ise (100.000 + 10.000) 110.000 $’ın %50’si 55.000 $ eder. ÖTV’nin KDV’si ise 9.900 $’dır.

Aracın KDV’si (110.000 x 0.18) 19.800 $ eder.

Bu yazımızda gümrük vergileri ile ilgili tanımlamaları, muafiyetleri ve gümrük vergisi hesaplamalarını örneklerle sizlere anlatmaya çalıştık. Umarız faydalı olur.

Konu hakkında daha detaylı bilgi için bu bağlantı üzerinden bizlere ulaşabilir, konusunda uzman danışmanlarımızla iletişime geçebilirsiniz.